Çin'in Modernleşmeye Açılan Kapısı: Medrese Davutpaşa'da Batı Dışı Modernleşme Tartışmalarında Kapsamlı Değerlendirme

Medrese Davutpaşa'da Fatih Beyaz'ın konuşmacı olduğu seminerde, Çin'in Afyon Savaşları'na sürüklenişini hazırlayan süreç; imparatorluk düzeninin kırılganlaşması, Batı'nın ticari baskıları ve modernleşme fikriyle ilk yüzleşme çerçevesinde ayrıntılı biçimde ele alındı.

Fatih Belediyesi tarafından Medrese Davutpaşa’da sürdürülen “Batı Dışı Modernleşme Tartışmaları” seminer serisi, bu ay Çin tarihinin dönüm noktalarından birine odaklanan kapsamlı bir oturumla devam etti. Fatih Beyaz’ın sunumunu gerçekleştirdiği “Batı ile Yüzleşme: Çin’i Afyon Savaşlarına Sürükleyen Süreç” başlıklı buluşma, Çin’in uzun yüzyıllar boyunca koruduğu merkezî imparatorluk düzeninin 18. yüzyıl sonlarına doğru Batı’nın artan sanayi gücü karşısında nasıl sarsıldığına dair geniş bir perspektif sundu.

Seminerde, Çin’in siyasal kültürünün temel kavramlarından biri olan “merkez ülke” (Zhongguo) anlayışının, Batı’yı eşit bir güç olarak kabul etmeyi neden tarihsel olarak imkânsız kıldığı detaylarıyla ele alındı. Bu zihniyetin diplomasiye, ticarete ve dış politika ilişkilerine nasıl yansıdığı, özellikle Qing Hanedanlığı dönemindeki geleneksel hiyerarşik dünya tasavvuru üzerinden incelendi.

Oturumda ayrıca İngiltere’nin 18. yüzyılın sonlarından itibaren Çin’e yönelttiği ekonomik ve ticari baskılar masaya yatırıldı. İngiliz dokuma sanayisinin büyümesiyle artan hammadde ihtiyacı, Çin’in dünya pazarındaki güçlü konumu ve bu dengesiz ticaretin afyon üzerinden manipüle edilmesi, seminerin kritik başlıkları arasında yer aldı. Afyon ticaretinin toplumsal çürümeye, ekonomik bağımlılığa ve devlet mekanizmasında kırılmalara yol açtığı; Çin’in iç istikrarını sarstığı ve dış politikayı çıkmaza sürüklediği kapsamlı örneklerle açıklandı.

Fatih Beyaz, Afyon Savaşları’nın yalnızca bir askeri çatışma değil; Çin’in modernleşme fikriyle ilk sert karşılaşması olduğunu vurgulayarak bu dönemi daha geniş bir dönüşüm süreci içine yerleştirdi. Emperyalist baskının, Çin’in geleneksel yapılarının çözülmesinde ve yeni bir dünya düzenine ayak uydurma arayışında nasıl belirleyici olduğu, oturumun en çarpıcı yönlerinden biri olarak öne çıktı.

Sunum, Çin’in 19. yüzyılda içine girdiği modernleşme sürecinin arka planını emperyalizm, ekonomik sömürgeleşme, devlet kapasitesinin gerilemesi ve toplumdaki yapısal kırılmalar üzerinden analiz ederek seyircilere tarihsel bir bütünlük sundu. Katılımcılar, Çin’in modernleşme yolculuğunun yalnızca iç dinamiklerin değil, küresel güç dengelerinin etkisiyle şekillendiğine dair derin bir kavrayışla programdan ayrıldı.

Medrese Davutpaşa’daki bu buluşma, Batı dışı modernleşme tartışmalarına yeni bir bakış açısı kazandırarak seri kapsamında gerçekleştirilen çalışmaların akademik yoğunluğunu bir kez daha ortaya koydu.