Desenlerin Hafızasında Bir Yürüyüş: Miras Fatih ile Motiflerin İzinde İstanbul

Fatih Belediyesi'nin “Miras Fatih” programı kapsamında düzenlenen “Motiflerin İzinde” gezisinde, katılımcılar Şehzade ve Damat İbrahim Paşa külliyelerinde mimarinin taşıdığı sembolik motifleri yerinde inceledi. Klasik dönem ile Batılılaşma dönemine ait izlerin karşılaştırıldığı yürüyüşte motiflerin anlamı üzerine duruldu.

Fatih Belediyesi’nin kültürel miras odaklı projelerinden “Miras Fatih”, bu kez katılımcılarını desenlerin mimarideki izini sürmeye davet etti. “Motiflerin İzinde” başlıklı özel mimari gezi programı İstanbul’un tarihî yapılarında karşılaştığımız desenlerin yalnızca görsel birer süsleme değil, aynı zamanda bir kültürel aktarım biçimi ve anlam haritası olduğunu hatırlattı.

İstanbul’un tarihî yarımadasında gerçekleştirilen gezide ilk durak klasik Osmanlı mimarisinin en önemli yapılarından biri olan Şehzade Mehmet Külliyesi oldu. Mimar Sinan’ın genç yaşta inşa ettiği bu külliyede taş işçiliğinden kubbe detaylarına kadar pek çok noktada yer alan motifler sanat tarihçisi eşliğinde tek tek incelendi. Daha önce yapılan atölye çalışmalarıyla teorik zemini hazırlanan gezi katılımcıların bu motifleri yapının üzerinde gözlemlemesiyle anlam kazandı. Programın yürütücülüğünü ise Sanat Tarihçisi Selda Kumral Güzel üstlendi.

Katılımcılar Şehzade Mehmet’in cennet bahçesini andıran türbesinde yalnızca bir mimarî estetik değil; inanç, temsil ve gelenek katmanlarının iç içe geçtiği bir anlatıya tanıklık etti. Türbenin çevresinde kullanılan desenler İslam sanatında sıkça rastlanan sonsuzluk, doğa ve geometrik simgeler üzerinden yorumlandı.

Gezinin sonraki durağı külliyenin imarethanesi ve onun yemyeşil bahçesi oldu. Bugün aynı zamanda bir diziye ev sahipliği yapan bu alan sadece mimarî değil, gündelik yaşamla bağ kuran sosyal bir mekan olarak da değerlendirildi. Bahçede yapılan yürüyüş sırasında Mimar Sinan’ın İstanbul’un merkezine ilişkin bakışını yansıtan yapı yerleşimi ve yönlendirmeleri üzerinde duruldu.

Gezi Batılılaşma döneminin etkilerini taşıyan Damat İbrahim Paşa Külliyesi ile devam etti. Barok ve ampir unsurların izlerini taşıyan yapı klasik dönemin simetrik ve ölçülü çizgilerinden farklı bir görsellik sunuyordu. Katılımcılar külliyenin geniş avlusunda otururken bile motiflerin geçirdiği dönüşümü hissedebildi. Batılılaşma etkisiyle değişen desen anlayışı mimarideki anlam dünyasının nasıl dönüştüğünü somut bir örnekle ortaya koydu.

Tarihî mimaride motiflerin sadece süsleme unsuru değil, yapının kimliğini taşıyan ve döneminin düşünsel çerçevesini yansıtan anlamlı birer iz olduğunu gösteren bu gezi katılımcılar için görsel olduğu kadar düşünsel bir yolculuğa da dönüştü. Gezi boyunca desenlerin diliyle İstanbul’un tarihine dokunan katılımcılar mekanlar üzerinden bir estetik okuma pratiği geliştirdi.

Fatih Belediyesi tarafından sürdürülen “Miras Fatih” programı bu tür kültürel etkinliklerle hemşehrilerini İstanbul’un tarihî birikimiyle yeniden buluşturmayı ve her yapının, her motifin arkasındaki hikâyeyi görünür kılmayı hedefliyor. Motiflerin İzinde gerçekleştirilen bu yürüyüş de taşta, çizgide ve sessizlikte saklı bir hafızayı ortaya çıkararak katılımcıları geçmişle bağ kurmaya davet etti.